Autorki: Magdalena Sendor i Emilia Kulpa-Nowak z Nvclab.pl
Olga i Przemek pracują w tym samym zespole. Często kleją im się, a nawet nakręcają, rozmowy na temat innych osób spoza zespołu. Trudniej im jednak rozmawiać o tym, co się dzieje między nimi, jak idzie lub nie idzie im współpraca.
Wiele zespołów i społeczności stoi przed takim wyzwaniem, mają trudność rozmawiania o samych sobie, o relacji, o tym “co między nami”, a nie “o tych innych”.
Rozmowy o innych osobach z zespołu mogą się rozkręcić lub szybko kończyć z obawy przed posądzeniem o obgadywanie lub branie czyjejś strony.
Chcąc być w dobrym kontakcie z zespołem/społecznością takie rozmowy niektórym mogą sprawiać trudność, gdyż obawiają się:
:: że zostanie to uznane za obgadywanie;
:: że ich prawda zostanie źle zrozumiana i następnie będzie krążyła plotka, na której będzie się budował fałszywy obraz rzeczywistości;
:: że nie ma dostatecznie dużo zaufania w zespole/społeczności, aby naprawdę zostać wysłuchanym w poufności;
:: że słowa będą wykorzystane jako argument w rozmowie z tą osobą bez naszej zgody i poza kontekstem.
Wówczas rozmowa o innych osobach może budzić w nas wiele emocjonalnych reakcji: wstyd, poczucie winy, złość na siebie, złość na innych, które mogą dodatkowo obciążać relację.
I jednak mamy poczucie, że unikanie rozmawiania o drugiej osobie z zespołu, a raczej o tym, co się dzieje w relacji między Tobą a nią, nie pomaga rosnąć tej relacji, zmieniać się, w kierunku w którym marzysz, trudniej radzić sobie z kryzysami czy napięciami, które się wydarzają.
Kwestia leży w tym, w jakim celu prowadzimy tę rozmowę. Na to tak zwane potocznie obgadywanie możemy spojrzeć inaczej. Jako na przygotowanie do informacji zwrotnej. Oczywiście jeśli dzieje się ono w określonych warunkach i dba o podstawowy cel: troskę o siebie, drugą osobę i relację.
W trosce o siebie i drugą osobę zawiera się dla nas próba lepszego zrozumienia siebie.
Za każdą oceną jest bowiem jakieś uczucie i potrzeba bądź ukryta prośba.
Więc różnicą dla nas między obgadywaniem a przygotowaniem się do informacji zwrotnej jest intencja budowania relacji i nie nakręcania spirali przemocy (bardzo szeroko rozumianej – w niej mieści się np. pogarda, sarkazm, umniejszanie drugiej osoby, oskarżanie, etc)
Czyli ważne jest to, co robi z usłyszanymi faktami, ocenami, interpretacjami a może nawet oskarżeniami osoba mówiąca i słuchająca.
Z kim rozmawiasz
Ważne jest, by omawiając trudne sytuacje i relacje, mieć zaufanie, że będziemy zrozumiani i przyjęci z tym, co powiemy bez ocen. I że nie będziemy mówić tylko o tym, jaka ta osoba jest (niekompetentna, nieprofesjonalna czy nierzetelna), ale że będziemy doszukiwać się naszych uczuć i potrzeb w reakcji na te słowa, oskarżenia.
Dlatego w trudnej sytuacji możesz umówić się na rozmowę z osobą, która nie będzie wietrzyć sensacji i szukać plotek, tylko wesprze Cię w przekierowaniu osądów i oskarżeń na kontakt z potrzebami i poszukiwanie rozwiązań. Po co? Aby energia, która jest za Twoją irytacją, oburzeniem, wkurzeniem czy rozczarowaniem, poszła w konstruktywne działanie.
Czasami można się umówić na taki rodzaj słuchania lub samemu pilnować przebiegu rozmowy.
Jak rozmawiać
Narzędziami, które pomagają przekształcić obgadywanie w informację zwrotną są:
:: empatia dla siebie – to proces, który możemy przeprowadzić samodzielnie w myśli, zapisując kolejne części lub mówiąc do kogoś, kto tylko słucha. Sprowadzamy w nim nasze myśli i interpretacje do poziomu uczuć i potrzeb. Sprawdzamy zatem:
1. co konkretnie się wydarzyło (co ktoś powiedział, zrobił lub nie zrobił), uważając by nie mówić o tym, co nam się wydaje, ale tylko o tym, co da się potwierdzić przez obserwację;
2. co w związku z tymi wydarzeniami czuję (bezsilność, smutek, złość, frustrację…);
3. do jakich potrzeb kierują mnie nazwane i zlokalizowane w ciele uczucia (pomocna może być lista potrzeb, którą możesz pobrać ze strony strefaporozumienia.pl lub nvclab.pl);
4. jak mogę i chcę zatroszczyć się o siebie i nazwaną potrzebę oraz o co chcę prosić tę drugą osobę.
:: transformacja osądzających myśli i etykiet na temat drugiej osoby – to proces, w którym przechodzimy kolejno przez empatię dla siebie, dla tej osoby i znajdujemy rozwiązania lub wnioski z miejsca zrozumienia obu stron konfliktu. Ten proces odbywa się oczywiście „na sucho” najlepiej z doświadczoną osobą (np trenerem lub praktykiem NVC) i ma zadanie przygotować nas do rozmowy i umożliwić podejście do niej bez nakręconych emocji i niesłusznych interpretacji.
:: transformacja złości – to proces, dzięki któremu możemy energię złości skierować na zadbanie o naszą potrzebę. W procesie kluczowe jest znalezienie potrzeby, która ujawnia się z siłą złości. Można znaleźć tę potrzebę samemu, a czasami warto poprosić o pomoc doświadczoną osobę.
:: poproszenie o empatię – bycie wysłuchanym empatycznie wnosi nam, sytuacji ogromnie wiele korzyści: pomaga poukładać sobie, co się tak naprawdę wydarzyło, co czujemy i czego potrzebujemy w związku z tym i co chcemy z tym zrobić. Daje nam poczucie sprawczości i mocy, pomaga podjąć korzystne i przemyślane – a nie automatyczne, pod wpływem impulsu – decyzje, bycie wysłuchanym z empatią wspiera nasze poczucie bezpieczeństwa i przynależności, co wspiera nas w konstruktywnym działaniu. Jak słuchać empatycznie? Unikając rad, jak tę sytuację rozwiązać; nie pouczając; nie krytykując i nie zaprzeczając z delikatnością i otwartością słuchać, zgadywać uczucia i potrzeby, a następnie wspierać w sformułowaniu dalszych kroków działania.
W trudnych chwilach, stresie i napiętych relacjach wsparcie jest nam bardzo potrzebne. Naprawdę słuchające uszy innej osoby oraz jej akceptujące spojrzenie mogą pomóc nam uporać się z dużym ciężarem, spojrzeć w nowy sposób na sytuację i znaleźć pomysły, jak sobie radzić.
Dlatego tak ważne jest – wręcz kluczowe – by wokół siebie mieć osoby, które mogą nas wysłuchać. Jeśli trudno Ci wyobrazić sobie tali kontakt z osobami w Twojej społeczności, możesz szukać także wsparcia na zewnątrz, na warsztatach lub w grupach empatii.
Kolejnym punktem do rozwoju może być budowanie takich warunków i kontaktu w zespole czy społeczności, by trudne sytuacje nie były zamiatanie pod dywan i nie były obgadywane gdzieś na papierosie, ale by w otwartości i z zaufaniem mówić o nich w grupie. Budowanie kultury informacji zwrotnej może być wyzwaniem, ale dla dobra organizacji i wszystkich jej członków warto podjąć to wyzwanie.
Chciałybyśmy zakończyć kilkoma rekomendacjami, które nam się sprawdzają.
:: aby osoba, która dzieli się pewną trudnością, powiedziała tej osobie, że pracuje na tym
:: aby uznać, że mówienie o relacji z inną osobą z zespołu/społeczności z innymi osobami z zespołu może być trudne i jednocześnie, że jest potrzebne, gdyż rozszerza perspektywę, pomaga się uczyć
:: aby w swoim zespole/społeczności uznać, co już robicie, aby rosła kultura informacji zwrotnej, co już się dzieje w tym zakresie, a nie działo się kiedyś
:: aby zobaczyć, co dzięki temu, że dbacie o informację zwrotną, nie dzieje, a mogłoby się dziać, gdybyś nie mieli różnych narzędzi do dbania o relacje – jak wykluczanie, ignorowanie, lekceważenie, przerośnięty sarkazm i ironia, nieszczerość…
Zadanie dla Ciebie
Po tym artykule usiądź na kilka minut i daj chwilę czasu refleksji temu, jak Ty możesz zwiększanie uważność na to, jak mówisz o rzeczach, które Cię wkurzają w innych, w Twojej społeczności / zespole i jednocześnie jak możesz budować sobie taką przestrzeń, aby mówić o tym, aby się wesprzeć, ale też przekazać informację zwrotną, by wzrastała transparentność, rozwój, kontakt.
Zapraszamy Cię do Masterclasy – Jak słuchać wkurzonego klienta.
Oraz na kurs NVC w relacjach zawodowych.
PS
Podziękowania dla Magdaleny Barańskiej, która była świetnym słuchaczem i rozmówcą, dzięki czemu ten wpis powstał w formie pisemnej.
STREFA POROZUMIENIA 